6 Şubat 2023’te Türkiye tarihinin en büyük felaketlerinden biri yaşandı. Yaşamını kaybeden binlerce insanımızın arkasından ülke olarak büyük bir üzüntü ve yas durumundayız. Evlerini, aile bireylerini kaybeden afetzedeler yaşamlarına devam etmeye çalışıyor. Uzmanlar, böylesine yıkıcı depremlerin arkasından felaketi birebir yaşayan kişilerde ruhsal hastalıklar görünebileceğini söylüyor. Bunun sebebi çoğu zaman vücudun kendini koruma isteği. Depremlerin neden olabileceği ruhsal hastalıkları ve bu mevzuda neler yapılabileceğini beraber inceleme altına alalım:
Uzmanlar Depremin Ruhsal Tesirini Konu alıyor: “Çocuklarınızı Zelzele Görüntülerinden Uzak Tutun”
Hipervijilans
Kelime olarak ‘çok fazla uyarılmışlık’ manasına gelen Hipervijilans kişinin ortada bir tehdit yokken bile çok fazla tetikte olması durumudur. Psikoterapist Carolyn Wagner, büyük depremlerde hayatta kalan kişilerin devamlı bir alarm durumunda olabileceğini belirtiyor. Vücudun kendini koruma altına almak için devamlı bir duyarlılık durumunda bulunduğunu söyleyen Wagner, “Herhangi bir küçük gürültü bile koşarak saklanmanıza niçin olur” diye ekliyor. Hipervijilans’ın çoğu zaman kendiliğinden azalması beklenir. Sadece uzun bir müddet devam etmekte ise, bu travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) işareti olabilir.
Anksiyete ve depresyon
ABD’li toplumsal hizmet uzmanı ve psikoterapist Nikita Banks, yıkıcı depremler yaşayan kişilerde sıkılıkla endişe bozukluğu ve depresyon hastalıklarına rast gelindiğini söylüyor. Bu iki durum çoğu zaman beraber meydana geliyor ve bitkinlik, uyku problemi, günlük hayata ilginin azalması, sinir, adapte olamama şeklinde semptomlar gösterebiliyor. Bu belirtilerin ara sıra yaşanması düzgüsel olsa bile devamlılık durumunda kişilerin iyileştirme edilmesi gerekiyor. Uzmanlar, ilk afetten sonraki 6 veya 12 ay sonrasında bile afetzedelerin düzgüsel hayata dönmekte güçlük çektiğini söylüyor.
Zihinsel barikat
Nikita Banks, zelzele şeklinde organik afetlerden kurtulmuş olanların vakası kafalarında tekrardan yaşayabileceklerinden bahsediyor. Toplumsal hizmet uzmanı, “Normallik duygusunu tekrardan kazanmalarına destek olmak için mümkün olan en kısa süre içerisinde bir rutine haiz olmalarını sağlamak gerekiyor” diye konu alıyor.
Zelzele fobisi
April Anksiyete Ataklarını Yönetme Merkezi direktörü Dr. Craig April, zelzele fobisinin tekrardan zelzele olma olasılığını devamlı düşünme isteği bulunduğunu söylüyor. Naturel felaketler şeklinde elimizde olmayan yıkıcı durumlar, insanların bu hissiyatı duymasına niçin oluyor.
Travma sonrası stres bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu veya TSSB, çoğu zaman harp, zelzele şeklinde büyük felaketler yaşamış insanlarda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. En bilinen semptomları yoğun korku, karabasan görme, felaketin olduğu ana dönme olarak bilinmektedir. Kendisi de bir zelzele atlatmış olan klinik psikoloh Dr. Jana Scrivani, felaketten direkt etkilenen kişilerin çoğunun travma sonrası stres bozukluğu yaşayacağını söylüyor. “Çoğunluk iyileşecek fakat birtakım kişiler iyileşme sürecinin bir yerinde takılıp duracak ve TSSB ortaya çıkmaya devam edecek.”
Ne yapılabilir?
İtalya Roma Sapienza Üniversitesi’nden Dr. Cristina Marzano iyileşmenin mümkün bulunduğunu söylüyor. “İyileşme mümkün, sadece mağduru anlayan ve cesaretlendiren dost ve aile desteği oldukca mühim.” Ruhsal açıdan en riskli grubun çocuklar ve yaşlılar bulunduğunu söyleyen Marzano travmadan sonrasında bilişsel-davranışçı terapisi uygulanması icap ettiğini vurguluyor.
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı depremin gerçekleştiği bölgelere psikososyal destek ekipleri gönderiyor. Türkiye Psikiyatri Derneği ve Türk Psikologlar Derneği de bölgelere uzmanlar göndermeye başladı.
Zelzele Felaketinde Tek Bir Binanın Dahi Yıkılmadığı İlçe: Erzin
Türkiye’de Zelzele Riski Düşük Ve Zelzele Riski Yüksek Şehirler Hangileri?
